Wystawa „Szlaki Nadziei – Odyseja Wolności” jest wyjątkowym projektem Instytutu Pamięci Narodowej upamiętniającym historię 2. Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa oraz jego kluczowy wkład w wyzwolenie Włoch podczas II wojny światowej. Wystawa rozpoczęła swoją podróż w maju 2024 r. na Monte Cassino, skąd następnie przeniosła się do Tolentino, by ostatecznie gościć we wrześniu w Loreto, miejscu o szczególnym znaczeniu historycznym i symbolicznym.
Na Monte Cassino wystawa została zaprezentowana 18 maja 2024 r., w 80. rocznicę bitwy, na krużganku klasztoru benedyktynów, tuż obok Polskiego Cmentarza Wojennego. Była to część uroczystości z udziałem prezydentów Polski i Włoch, Andrzeja Dudy i Sergio Mattarelli. Ekspozycja została bardzo ciepło przyjęta przez wszystkich odwiedzających, którzy oddawali hołd polskim żołnierzom poległym w jednej z najbardziej zaciętych bitew kampanii włoskiej.
.
.
.
.
.
Po Monte Cassino, wystawa została przeniesiona do Tolentino, gdzie 19 lipca odbyła się jej uroczysta inauguracja w krużganku Sanktuarium Bazyliki Św. Mikołaja. Wydarzenie to zgromadziło wielu znamienitych gości, w tym przedstawicieli władz lokalnych, córkę generała Annę Marię Anders, konsul honorową RP w Ankonie Cristinę Gorajski, prezes Związku Polaków we Włoszech Urszulę Stefańską-Andreini oraz lokalną społeczność. Było to symboliczne upamiętnienie walki i poświęcenia polskich żołnierzy, którzy odegrali kluczową rolę w wyzwoleniu regionu Marche. Organizatorami wydarzenia byli Polovers. Anna Traczewska, dyrektorka Szkoły Języka i Kultury Polskiej ANDERS we Włoszech i Mauro Radici wiceprezes ANCR prowincji Macerata (Narodowego Stowarzyszenia Kombatantów i Weteranów) jako promotorzy Polovers Days wraz z burmistrzem miasta Tolentino Mauro Sclavi jak i ojcem Giustino Casciano, prowincjała augustianów we Włoszech z ogromną radością gościli ekspozycję przez cały sierpień wśród fresków krużganku sanktuarium.
.
.
.
.
.
.
Kulminacyjnym punktem tej podróży była jednak wystawa w Loreto, gdzie z inicjatywy Polovers i pani konsul honorowej Cristiny Gorajskiej „Szlaki Nadziei – Odyseja Wolności” była prezentowana we wrześniu 2024 r. w świeżo odrestaurowanej Baszcie Sangallo, imponującym zabytku z XV wieku. Uroczysta inauguracja odbyła się 15 września, z udziałem burmistrza Loreto Moreno Pieroni, biskupa Fabio Dal Cin, radnej ds. kultury Francesci Carli oraz Mateusza Marka, zastępcy dyrektora Biura Współpracy Międzynarodowej IPN, kuratora wystawy, Cristiny Gorajskiej, Anny Traczewskiej i Mauro Radici. Przed oficjalnym otwarciem, uczestnicy wydarzenia oddali hołd poległym żołnierzom na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto oraz odwiedzili Bazylikę Świętego Domu. Nie zabrakło przedstawicieli stowarzyszeń broni i służb wojskowych.
.
.
.
.
.
Wystawa w Loreto była szczególna, nie tylko ze względu na symboliczną lokalizację, ale także z racji przypadającego na 15 września Europejskiego Dnia Kultury Żydowskiej. Treść wystawy przypomina o ponad 110 000 Polakach, których generał Anders uratował przed sowieckimi łagrami, w tym około 6 000 polskich Żydów, z których wielu walczyło ramię w ramię z polskimi żołnierzami w kampanii włoskiej. Ekspozycja składa się z 20 podświetlanych paneli, które opowiadają o losach Polaków przed, w trakcie i po wojnie, a także ich wkładzie w walkę o wolność Włoch i Europy.
.
.
.
.
.
Podczas inauguracji wystawy w Loreto odbyła się również konferencja historyczna, podczas której głos zabrali Maria Aleksandra Radożycka Paoletti, historyczka i autorka wielu publikacji, oraz generał Alessandro Gentili, wiceprezes Narodowego Stowarzyszenia Kombatantów Sił Zbrojnych w Wojnie o Wyzwolenie (ANCFARGL). Radożycka Paoletti skupiła się na losach polskich żołnierzy i cywilów uratowanych przez generała Andersa, ukazując ich dramatyczną drogę do wolności oraz znaczenie tej historii dla polsko-włoskich relacji. Generał Gentili podkreślił natomiast wspólną walkę Polaków i Włochów przeciwko nazistowskim okupantom, zwracając uwagę na bohaterstwo żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, którzy walczyli ramię w ramię z włoskimi jednostkami wyzwoleńczymi. Konferencja stała się refleksją nad solidarnością i poświęceniem, które zjednoczyły te dwa narody w trudnych czasach II wojny światowej.
.
.
.
.
.
.
.
Wystawa w Loreto odbyła się przy wsparciu członków stowarzyszenia AIPNM Gabrielli Frankowskiej i Roberto Stefanelli. Ekspozycja była symbolicznym zamknięciem ważnego etapu jej apenińskiej podróży, a której przesłanie o poświęceniu i nadziei będzie rozprzestrzeniać się na całym świecie w ramach globalnej ekspozycji obejmującej ponad 50 krajów na sześciu kontynentach.
Korespondencja z Marche: Anna Traczewska www.polovers.it
Foto: archivum IPN i Marco Vittorio Radici
.
.
.
.
.
.
.
.
