W państwowej Akademii Nauk (PAN) w Rzymie, odbyła się międzynarodowa konferencja „Książę Stanisław Poniatowski i Włochy”, przygotowana przez Stację Naukową PAN, Polski Instytut Badań nad Sztuką Świata i Instytut Polski w Rzymie.
Wydarzenie odbyło się w siedzibie Stacji Naukowej PAN w Rzymie w dniach 23-24 września 2024 r. i miało na celu przedstawienie polskich i włoskich badań poświęconych życiu i działalności księcia Stanisława Poniatowskiego – bratanka polskiego króla.
.
.
Konferencje otworzyło przemówienie dyrektorki Polskiej Akademii Nauk, Pani dr. Agnieszki Stefaniak – Hrycko w którym przedstawia program konferencji oraz przybyłych na te spotkanie ekspertów. Dwudniowa konferencja skupiła się wokół postaci Księcia Stanisława Poniatowskiego (1754- 1833) : wielostronny charakter, polityk, wojskowy jak również wielki kolekcjoner.
Podróżując po Europie, książę Poniatowski przybył do Włoch w 1781 roku, gdzie został oczarowany kulturą i sztuką włoską. Dla szlachcica ta podróż była metaforą pedagogiczną jak zarazem mającą znaczenie edukacyjne. Książe zafascynowany tym malowniczym krajem przeniósł się na stałe i spędził 30 lat na Półwyspie Apenińskim, mieszkał najpierw w Rzymie, a potem we Florencji, gdzie został pochowany w kościele Św. Marco. Zafascynowany Włochami i ich sztuką do tego stopnia, że postanowił dokonać zakupu nieruchomości w Rzymie. W 1781 odkupił zabytkowy pałac z XV w. od markiza Giulio Sinibaldiego, który nazwał Willą Poniatowski i która do dziś nosi jego imię. Jak przystało na zagorzałego miłośnika sztuki, zlecił jej remont wybitnemu architektowi Giuseppe Valadiera aby odrestaurował i bardzo bogato udekorował wnętrza pałacu korzystając z inspiracji ze stylu neoklasycznego. Willę zdobią baseny i fontanny a rozległy ogród składający się ze schodowych tarasów jest ozdobiony starożytnymi rzeźbami.
.
.
Wraz z francuskim wydaniem w 1704 „Baśni i nocy” rozpoczęła się w Europie moda na „turcherie” w architekturze, a wraz z kampaniami badań i z tym związanych odkryć archeologicznych Napoleona w Egipcie, rozprzestrzeniła się po całej Europie fascynacja cywilizacją egipską jak zarazem indyjską. Również Książę Poniatowski oczarowany nową modą jak również frenezją tych cywilizacji, w swojej willi zadedykował im dwie sale. Jedną z sal pałacu nazwał Salą Indyjską a drugą Salą Egipską które zostały udekorowane niezwykłymi freskami pobudzając ciekawość zwiedzających oraz ich wyobraźnię w stronę tych egzotycznych krajów. Na szczególną uwagę zasługują również wnętrza o interesującym wystroju w Sali Herkulesa Farneńskiego.
Villa Poniatowski została nabyta przez państwo włoskie w 1988 roku i jest obecnie jedną z dwóch siedzib ETRU – Narodowego Muzeum Etruskiego z Villa Giulia w którym eksponowane są cenne antyki z Lacjum i Umbrii.
Książę Stanisław Poniatowski, mimo licznych sukcesów i niezwykłych zbiegów losu, nie dożył monografii historycznej. Najważniejsze poświęcone mu prace naukowe powstały dawno temu. Autorem najpełniejszej książki pt. Poniatowscy i Rzym (Florencja 1971), ilustrującej losy księcia Stanisława i rodziny Poniatowskich, jest Andrea Busiri Vici. Niestety ta książka nigdy nie została przetłumaczona na język polski.
.
.
W pierwszym dniu konferencji, udział wzięli Prof. Jerzy Malinowski z Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką , Dr. Rafał Waszczuk, Dr. Elżbieta Budzińska, Prof. Agnieszka Bender, Gabriele Angeli, Łukasz Mokrzycki, Prof. Jan Woś, Dr. Marzena Krolikowska -Dziubecka, Dr. Tomasz Dziubecki, Dominika Wronikowska -Sfilio opowiadała o rezydencji księcia Poniatowskiego w Rzymie i Lacjum, Francesca Montuori i Luca Mazzocco mówili natomiast o historycznych losach Willi Poniatowski, a o godz. 17.00 osoby które przybyły na spotkanie, dzięki uprzejmości Narodowego Museum Etruski, zwiedzili Villę Poniatowski.
.
.
Drugi dzień konferencji poświęcony został kwestiom związanym z życiem księcia Poniatowskiego we Włoszech, jego wielkiej pasji – kolekcjonerstwu, oraz rodzinie i testamentowi. Podczas drugiego dnia konferencji publiczność wysłuchała archeologa dr. Francesca Ceci która zaczęła swoje wystąpienie mówiąc o dziejach rodziny księcia Stanisława Poniatowskiego i Cassandry Luci w świetle testamentu księcia ” Zachowanie niepodległości, to najcenniejsza rzecz w życiu człowieka”, natomiast prof. Alessio Mangiapelo z (Uniwersytet im.Adama Mickiewicza) wspomniał o relacji między Giuseppe Belli a Księciem S.Poniatowskim; Prof. Ryszard Mączyński i Pani Alicja Jakubowska mówili o kolekcji miniatur portretowych. Głos w konferencji zabrał również Dr. Mikołaj Baliszewski i Dr. Wojciech Brillowski którzy opowiadali o początkach i rozwoju kolekcjonerstwa kamieni szlachetnych Księcia, natomiast Prof. Anna Tylusińska – Kowalska przedstawiła dziennik podróży Ks. Poniatowskiego po Włoszech i „jego” Sycylii, konferencje zakończyło wystąpienie Anny Jankowskiej – Centroni i Alberto Macchi. Efekty konferencji jak poinformował PAN z Rzymu, zostaną zebrane w monograficznej publikacji poświęconej postaci księcia Stanisława Poniatowskiego.
.
.
Tekst oraz zdjęcia Anna Dorota Więckowska
